مروری بر تجارب کشورهای مجاور ایران در پرورش تیلاپیا

تیلاپیا نام عمومی اعضاء خانواده ماهیان سیکلید (سیچلاید) ماهیان با بیش از 1600 گونه مختلف است. بسیاری از گونه‌های این خانواده به عنوان ماهیان زینتی شناخته می‌شوند و برخی از آن‌ها ارزش تجاری دارند. معرفی تیلاپیا به قاره آسیا از سال 1930 با وارد‌کردن گونه تیلاپیای موزامبیک Oreochromis mossambicus به جاوه اندونزی به عنوان ماهی زینتی آغاز شده و در حال حاضر در بیش از 135 کشور جهان پرورش داده می‌شود. مهم‌ترین شاخصه‌های پرورشی این ماهیان رشد سریع، مقاومت بالا در برابر طیف وسیعی از شرایط زیست‌محیطی، مقاومت نسبت به بیماری‌ها و استرس، تحمل بالا نسبت به کیفیت پایین آب و آمونیاک زیاد، قدرت تولیدمثل زیاد و دوره کوتاه تولیدمثلی در اسارت و نیاز کم تغذیه‌ای است. در ایران مطالعات در زمینه تیلاپیای پرورشی از پاییز ۱۳۸۷ در مرکز تحقیقات ملی آبزیان آب‌های شور در حومه شهرستان بافق استان یزد آغاز شده و با اجرای طرح‌های تحقیقاتی متعدد، دانش فنی راه‌اندازی چرخه کامل تولید این ماهی به دست آمده است. علی‌رغم تقاضای فراوان، معرفی این آبزی به صنعت آبزی‌پروری کشور با ممانعت محیط‌زیستی روبرو است. برای رفع این نگرانی‌ها راه‌کارها و تکنیک‌های متعدد ارائه شده است. یکی از نگرانی‌های مطرح شده برای توسعه پرورش این ماهی، احتمال ورود آن به منابع آبی کشور از جمله دریای خزر می‌باشد. در این زمینه باید توجه داشت که کشورهای همسایه ایران از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر سال‌های بسیاری است که به فعالیت در زمینه تیلاپیا و پرورش آن پرداخته‌اند. در مقاله حاضر به طور اجمالی به فعالیت‌های مذکور در برخی کشورهای همسایه ایران پرداخته شده است.